Ethicas

Ethiek in de zorgpraktijk

Ethicas

Ethiek in de zorgpraktijk


MOREEL BERAAD


Moreel beraad kan omschreven worden als een gestructureerd multidisciplinair overleg over een morele kwestie, meestal aan de hand van een casus.

Het moreel beraad kan zich op grofweg twee doelen richten: het probeert een oplossing te vinden voor de kwestie of het probeert te verhelderen welke houding je in de kwestie inneemt.
1. oplossing-gericht (= probleemgericht, dilemmagericht); normen staan centraal: wat behoor ik te doen?
2. houding-gericht; waarden en deugden staan centraal: wie wil ik zijn? om welke waarden is het mij te doen?

Oplossing-gerichte methoden van moreel beraad zijn: Dilemma-methode; Nijmeegse methode, Utrechtse methode. Doorgaans wordt bij deze methoden een stappenplan gebruikt: aan de hand van een aantal stappen wordt toegewerkt naar het nemen van een moreel verantwoorde beslissing.

Voorbeelden van houding-gerichte methoden zijn: Socratische methode, hermeneutische methode, topografische methode. Zij geven op diverse manieren inzicht in achterliggende gedachten, vooronderstellingen en intuïties. Perspectiefverschuivingen kunnen daarbij goed van pas komen.

Vaak wordt er teleurgesteld gereageerd als er aan het eind van het beraad geen definitieve antwoorden of beslissingen zijn geformuleerd. Het wordt als een mislukking ervaren. Ten onrechte! Ethiek moet het vaak hebben van de kleine stapjes en het langzaamaan ontdekken van wat belangrijk is en waar het mensen eigenlijk om te doen is. In het gesprek met anderen ontdek je de ene keer een argument waar je nog niet eerder aan gedacht had, de andere keer leer je om met andere ogen naar de kwestie te kijken.

Het aardige is dat je je in de tijd na het gesprek soms ineens realiseert dat je oog hebt gekregen voor andere kanten van de kwestie, kanten die je eerst niet zo in de gaten had. Je let dan bijvoorbeeld niet alleen meer op financiële, juridische of organisatorische aspecten, maar je houdt n de gaten of het ook goed is wat er gebeurt. Soms kijk je anders naar een krantenbericht, soms gebruik je in een discussie misschien een ander argument. Geleidelijk ontwikkel je zo meer gevoel voor ethische kwesties - morele sensitiviteit. Je leert om meer kanten aan de zaak te zien en die steeds te toetsen aan de uiteindelijke vraag of het goede wel gedaan wordt.

Tijdens moreel beraad kwam ter sprake dat we allemaal de mond wel vol hebben van zelfbeschikking, maar dat er veel mensen zijn die helemaal niet zelf kúnnen beslissen. Dagen later realiseer je je dat er nogal wat groepen zijn die buiten de boot vallen als het om zelfbeschikking gaat: mensen met dementie, verstandelijk gehandicapten, coma-patiënten, babies. Wie neemt voor hun de beslissingen? Wie geeft hun een stem? Is dat wel goed geregeld?

Of je werd aan het denken gezet toen je hoorde dat de echtgenote van de man die een plaats kreeg in het verzorgingshuis niet met hem mee kon gaan. Na zoveel jaar huwelijk werd het echtpaar gedwongen om gescheiden te leven. Ineens valt je op dat er vaker over gesproken wordt en realiseer je je hoe schrijnend dat eigenlijk is.


Stacks Image 62
Dartel, H. van en B. Molewijk (red.) (2014) In gesprek blijven over goede zorg; Overlegmethoden voor ethiek in de praktijk; Uitgeverij Boom; ISBN: 9789461055101


Stacks Image 56
Bree, M. en E. Veening (2016) Handleiding Moreel Beraad; Praktische gids voor zorgprofessionals; Koninklijke Van Gorcum; ISBN: 9789023254706