HULP BIJ ZELFDODING
In 2015 hebben 1871 mensen een eind aan hun leven gemaakt. Het betreft vooral gescheiden mannen en weduwnaars. Zelfdoding komt het meest voor in de groep van 50 - 60-jarigen. (bron: CBS)
Zeker wanneer de suïcide zich als donderslag bij heldere hemel voordoet, is de impact bij de nabestaanden groot. Het is onvoorstelbaar. Het gaat in tegen wat zo vanzelfsprekend lijkt: willen leven. Het moet een situatie zijn van uiterste eenzaamheid. Was het te voorkomen geweest? Heb ik signalen over het hoofd gezien? Maar ook: Het moest er een keer van komen. Eindelijk heeft hij rust.
Wat is er vanuit de ethiek over zelfdoding te zeggen? Mag je het eigen leven beëindigen? Zijn er goede argumenten om zelfdoding af te wijzen? Hulp bij zelfdoding is strafbaar. Waarom is het bij wet verboden? Is er soms een plicht tot leven? En wie of wat verplicht je er dan toe?
Op deze pagina wordt informatie aangereikt die het denken over zelfdoding kan verdiepen.
-
Begrippen
- wilsbekwaam
Iemand is wilsbekwaam als hij in staat is tot een redelijke waardering van zijn belangen ter zake. NB. 'ter zake': iemand kan heel goed wilsbekwaam zijn ten aanzien van bv. de film die hij wil gaan zien, maar onbekwaam ten aanzien van de keuze wel of niet geopereerd te worden - zelfdoding (suïcide)
Het opzettelijk beëindigen van het eigen leven. - hulp bij zelfdoding
Het bieden van hulp aan iemand die het eigen leven opzettelijk wil beëindigen - zelfmoord (suïcide)
Het opzettelijk beëindigen van het eigen leven. De term 'moord' houdt een oordeel in: 'moord mag niet'. Het heeft dan ook de voorkeur om de meer feitelijke term 'zelfdoding' te gebruiken. - zorgvuldigheidseisen
De strafbaarstelling van hulp bij zelfdoding in het wetboek van Strafrecht blijft gehandhaafd. De strafbaarheid vervalt als de arts voldoet aan de zes in de wet omschreven zorgvuldigheidseisen
1. de arts heeft de overtuiging gekregen dat er sprake is van een vrijwillig en weloverwogen verzoek van de patiënt
2. de arts heeft de overtuiging gekregen dat er sprake is van uitzichtloos en ondraaglijk lijden van de patiënt
3. De arts heeft de patiënt voorgelicht over de situatie waarin deze zich bevindt en over diens vooruitzichten
4. De arts is met de patiënt tot de overtuiging gekomen dat er voor de situatie waarin deze zich bevindt geen redelijke andere oplossing is
5. De arts heeft ten minste één andere, onafhankelijke arts geraadpleegd die de patiënt heeft gezien en schriftelijk zijn oordeel heeft gegeven over de zorgvuldigheidseisen
6. De arts heeft de hulp bij zelfdoding medisch zorgvuldig uitgevoerd
- wilsbekwaam
-
Aandachtspunten
- Hulp bij zelfdoding is strafbaar. Alleen een arts, die zich bovendien aan een aantal zorgvuldigheidseisen houdt, wordt niet gestraft als hij hulp biedt bij zelfdoding. De zorgvuldigheidseisen zijn dezelfde als die bij euthanasie.
- Tussen het toepassen van euthanasie en hulp bij zelfdoding door een arts wordt in praktijk geen onderscheid gemaakt. Toch maakt het moreel gezien nog wel uit of de arts het dodelijk middel toedient of de patiënt het zelf tot zich neemt. In het laatste geval wordt uitdrukkelijk zichtbaar dat het de eigen wens is van de patiënt. Hij geeft actief invulling aan zijn zelfbeschikking, terwijl hij in het andere geval een passieve rol vervult waardoor zijn zelfbeschikking minder pregnant tot uitdrukking komt.
-
Links
- Coöperatie laatste wil;
https://expertisecentrumeuthanasie.nl - Expertisecentrum euthanasie; "Wij begeleiden artsen bij euthanasietrajecten van hun patiënten en verlenen zorg aan hulpvragers die bij hun eigen behandelaar niet terecht kunnen"
https://laatstewil.nu - Nederlandse
Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde (NVVE)
http://www.nvve.nl - Stichting de Einder Steun bij een humane dood in eigen regie
https://www.deeinder.nl - Stichting Waardig Levenseinde De stichting stelt zich tot doel betrouwbare en toegankelijke informatie te verschaffen over een waardig levenseinde in eigen regie en in gesprek met naasten.
www.eenwaardiglevenseinde.nl
- Thuisarts (Nederlands Huisartsen Genootschap)
'Ik wil nadenken en praten over mijn levenseinde' http://www.thuisarts.nl
- Coöperatie laatste wil;
-
Literatuur
Zie ook de algemene literatuur met betrekking tot het levenseinde op de pagina 'Levenseinde'.- Adviescommissie Voltooid leven (2016) Voltooid leven. Over hulp bij zelfdoding aan mensen die hun leven voltooid achten; ISBN: 978 90 82495201;
De adviescommissie is gevraagd advies uit te brengen over de juridische mogelijkheden en de maatschappelijke dilemma’s met betrekking tot hulp bij zelfdoding aan mensen die hun leven voltooid achten. De volgende onderwerpen komen in het advies aan de orde: a. beschrijving van de huidige maatschappelijke context en indicatie van de maatschappelijke impact van mogelijke conclusies die uit het onderzoek voortvloeien; b. onderzoek naar de juridische mogelijkheden en beperkingen van hulp bij zelfdoding aan mensen die hun leven voltooid achten; c. indicatie van de voor- en nadelen van deze juridische mogelijkheden; d. onderzoek naar mogelijkheden om te voorkomen dat mensen hun leven voltooid achten.
Voor inzage in het rapport: https://www.rijksoverheid.nl - Critchley, S. (2016) Gedachten over zelfdoding
Uitgeverij Klement; ISBN: 9789086871841; (zie literatuur onder letter 'C')
- Diekstra, R. (2018) Zelfdoding
Boom Uitgevers; ISBN 9789462980082; (zie literatuur onder letter 'D')
- KNMG en KNMP Conceptrichtlijn Uitvoering euthanasie en hulp bij zelfdoding (2012); Voor een veilige en zorgvuldige uitvoering hebben artsenfederatie KNMG en apothekersorganisatie KNMP een gezamenlijke Richtlijn uitvoering euthanasie en hulp bij zelfdoding opgesteld. Deze gaat de KNMP Standaard Euthanatica uit 2007 vervangen. Voor meer informatie: http://www.knmg.artsennet.nl
- Kuitert, H. M. (1994) Suïcide: wat is er
tegen? Zelfdoding in moreel perspectief
Baarn, Uitgeverij Ten Have; ISBN: 90 259 45260 - Stadtman, W. (2016) Slotakkoord; Vijftien misverstanden over euthanasie en hulp bij zelfdoding; Uitgeverij: Just Publishers; ISBN: 97890 8975 731 9
- Zaritsky, J. (2007) The Suicide Tourist; Canada; video 89 min. (zie 'Moraal in Film en Literatuur, onder letter 'T')
- Adviescommissie Voltooid leven (2016) Voltooid leven. Over hulp bij zelfdoding aan mensen die hun leven voltooid achten; ISBN: 978 90 82495201;
Films en documentaires:
2 Doc - NCRV (2013)
documentaire Een daad van liefde
Albert Heringa helpt zijn oude stiefmoeder 'Moek' in 2008 bij haar zelfdoding. Hij weet dat hij een gevangenisstraf riskeert want volgens artikel 294, lid 2 van het Wetboek van Strafrecht is hulp bij zelfdoding strafbaar.
Bekijk de documentaire
documentaire Een daad van liefde
Albert Heringa helpt zijn oude stiefmoeder 'Moek' in 2008 bij haar zelfdoding. Hij weet dat hij een gevangenisstraf riskeert want volgens artikel 294, lid 2 van het Wetboek van Strafrecht is hulp bij zelfdoding strafbaar.
Bekijk de documentaire
2 Doc - VPRO (2014)
documentaire Once I dreamt of life
Hoe om te gaan met zelfmoord? In Finland, het land met het hoogste zelfmoordcijfer, onderzoeken Sini Liimatainen en Jukka Kärkkäinen vanuit verschillende perspectieven het fenomeen zelfdoding.
Bekijk de documentaire
documentaire Once I dreamt of life
Hoe om te gaan met zelfmoord? In Finland, het land met het hoogste zelfmoordcijfer, onderzoeken Sini Liimatainen en Jukka Kärkkäinen vanuit verschillende perspectieven het fenomeen zelfdoding.
Bekijk de documentaire
2 Doc - EO, IKON (2014)
documentaire Uit het leven gestapt
Wat kun je zeggen als iemand het leven niet meer aan kan? Als alles pijn doet, alles zwart is en een zelfverkozen dood de enige uitweg lijkt. Waarom? De nooit te beantwoorden vraag voor de nabestaanden.
Bekijk de documentaire
documentaire Uit het leven gestapt
Wat kun je zeggen als iemand het leven niet meer aan kan? Als alles pijn doet, alles zwart is en een zelfverkozen dood de enige uitweg lijkt. Waarom? De nooit te beantwoorden vraag voor de nabestaanden.
Bekijk de documentaire
How to die in Oregon; Peter Richardson, VS, 2011; 107 min.
Film. In 1994, Oregon became the first state to legalize physician-assisted suicide. As a result, any individual whom two physicians diagnose as having less than six months to live can lawfully request a fatal dose of barbiturate to end his or her life. Since 1994, more than 500 Oregonians have taken their mortality into their own hands. In How to Die in Oregon, filmmaker Peter Richardson gently enters the lives of the terminally ill as they consider whether – and when – to end their lives by lethal overdose. Richardson examines both sides of this complex, emotionally charged issue. What emerges is a life-affirming, staggeringly powerful portrait of what it means to die with dignity. (bron: http://www.howtodieinoregon.com/about-the-movie.html)
Film. In 1994, Oregon became the first state to legalize physician-assisted suicide. As a result, any individual whom two physicians diagnose as having less than six months to live can lawfully request a fatal dose of barbiturate to end his or her life. Since 1994, more than 500 Oregonians have taken their mortality into their own hands. In How to Die in Oregon, filmmaker Peter Richardson gently enters the lives of the terminally ill as they consider whether – and when – to end their lives by lethal overdose. Richardson examines both sides of this complex, emotionally charged issue. What emerges is a life-affirming, staggeringly powerful portrait of what it means to die with dignity. (bron: http://www.howtodieinoregon.com/about-the-movie.html)