AFZIEN VAN ETEN EN DRINKEN
Op deze pagina komt de situatie ter sprake waarin de patiënt bewust besluit om niet meer te eten of te drinken om zo het levenseinde te bespoedigen. Iemand mag er altijd voor kiezen een behandeling te weigeren. En dat geldt ook voor het afzien van eten en drinken.
Gaat het om een terminaal zieke, oudere patiënt dan sluit het stoppen van de inname van voedsel en drank vaak aan bij de al verminderde inname van eten en drinken als gevolg van het stervensproces dat gaande is. Bewust stoppen met eten en drinken kan gezien worden een autonome beslissing van de wilsbekwame patiënt die afziet van verdere behandeling en die niet voor euthansie wil kiezen.
Belangrijk om op te merken dat er voor het besluit geen instemming van anderen nodig is en dat er juridisch geen eisen gesteld worden, zoals bij euthansie en hulp bij zelfdoding het geval is. De beslissing van de patiënt betekent overigens niet dat elke andere hulp verder ongewenst is. Hij mag verwachten dat zorgveleners er alles aan zullen doen om het hem zo comfortabel mogelijk te maken.
-
Begrippen
- palliatieve zorg
Palliatieve zorg is een benadering die de kwaliteit van het leven verbetert van patiënten en hun naasten die te maken hebben met een levensbedreigende aandoening, door het voorkomen en verlichten van lijden, door middel van vroegtijdige signalering en zorgvuldige beoordeling en behandeling van pijn en andere problemen van lichamelijke, psychosociale en spirituele aard. (WHO, 2002) - versterven
Met versterven wordt het proces bedoeld dat optreedt wanneer de terminaal zieke patiënt geen voedsel en vocht meer binnenkrijgt. De patiënt kan daartoe zelf besluiten, maar het kan ook zijn dat anderen de beslissing nemen hem of haar geen voedsel en/of vocht meer toe te dienen. Dat laatste is bijvoorbeeld het geval bij continue palliatieve sedatie. Het zou niet logisch zijn het natuurlijk stervensproces in dat geval onnodig en ongewild te rekken.
Aangeraden wordt om de term 'versterven' niet te gebruiken voor 'het bewust afzien van eten en drinken om het levenseinde te bespoedigen'. Daarvoor is de term te vaag. (zie ook de pagina 'Afzien van eten en drinken'. - wilsbekwaam
Iemand is wilsbekwaam als hij in staat is tot een redelijke waardering van zijn belangen ter zake. NB. 'ter zake': iemand kan heel goed wilsbekwaam zijn ten aanzien van bv. de film die hij wil gaan zien, maar onbekwaam ten aanzien van de keuze wel of niet geopereerd te worden
- palliatieve zorg
-
Aandachtspunten
- Wat nu als de patiënt toch opeens vraagt om eten of drinken? Moet hem dat dan gegeven worden of moet hij geholpen worden om vast te houden aan zijn eerder genomen besluit? Anders gezegd: mag hij terugkomen op zijn eerder genomen besluit niet meer te eten en te drinken? Soms raken patiënten vanwege het tekort aan voedsel en drank in een delier. Als zij in een dergelijke situatie om eten of drinken vragen is voorzichtigheid geboden. Die periode kan beschouwd worden als een tijdelijke wilsonbekwaamheid. Wat de patiënt op dat moment zegt te willen, past niet bij de keuze die hij eerder weloverogen en doelbewust heeft gemaakt.
-
Links
- Koninklijke
Nederlandse Maatschappij tot bevordering van de Geneeskunst (KNMG)
http://www.knmg.nl - Over palliative zorg: Informatie van het integraal kankercentrum Nederland (over o.a. palliatieve consultatieteams).
www.iknl.nl - Pallialine: via Pallialine krijgt u toegang tot richtlijnen en andere documenten voor palliatieve zorg.
www.pallialine.nl - Rijksoverheid: Wie beslist er over mijn medische behandling als ik dat zelf niet (meer) kan?
www.rijksoverheid.nl - Stichting de Einder Steun bij een humane dood in eigen regie
https://www.deeinder.nl - Stichting Waardig Levenseinde De stichting stelt zich tot doel betrouwbare en toegankelijke informatie te verschaffen over een waardig levenseinde in eigen regie en in gesprek met naasten.
www.eenwaardiglevenseinde.nl
- Thuisarts (Nederlands Huisartsen Genootschap)
'Ik wil nadenken en praten over mijn levenseinde'
http://www.thuisarts.nl
- Koninklijke
Nederlandse Maatschappij tot bevordering van de Geneeskunst (KNMG)
-
Literatuur
Zie ook de algemene literatuur met betrekking tot het levenseinde op de pagina 'Levenseinde'.- KNMG en V&VN (2014) Handreiking Zorg voor mensen die bewust afzien van eten en drinken om het levenseinde te bespoedigen
Voor meer informatie: http://www.knmg.artsennet.nl - KNMG (2009) (herziene) KNMG richtlijn palliatieve sedatie; Utrecht: KNMG (zie knmg.artsennet.nl)
- KNMG en V&VN (2014) Handreiking Zorg voor mensen die bewust afzien van eten en drinken om het levenseinde te bespoedigen